Балалар үйінен кетіп, мемлекет тарапынан толықтай қолдау көрсетілетін жетім балалар қоғамдағы өмірге бейімделмеген болып шығады. Тәуелсіздік олар үшін тым қиын болып шығады, сондықтан, өкінішке орай, қоғамға сәтті бейімделе алған жетім балалар пайызы өте төмен.
Нұсқаулық
1-қадам
Интернаттағы өмірден жетім балалар үшін дербес өмір сүруге көшу үшін ең тегіс және ауыртпалықсыз болу үшін интернаттан кейінгі бейімделудің және интернат мектептерінің түлектерін әлеуметтік оңалтудың ойластырылған бағдарламасы қажет, оған мыналар кіреді: жетім балалардың күнделікті өмір дағдыларын, еңбек және әлеуметтік бейімделуін қалыптастыру.
2-қадам
Өкінішке орай, балалар үйінің түлегі өзіне шай қайната алмайтын жағдайлар асыра сілтеу емес, қайғылы шындық. Балалар үйіндегі өмір күнделікті өмірде өте ыңғайлы: тәрбиеленушілер дайын тамақпен қамтамасыз етілген және бұл тағамның үстелде оларға қалай жететіні туралы білмейді. Олар киім мен тұрмыстық заттарды пайдаланады, бірақ киімді кішігірім жөндеу, жуу, үй жинау дағдыларына ие емес - өйткені балалар үйінің қызметкерлері мұның бәрін олар үшін және олар үшін жасайды.
3-қадам
Балалар үйіндегі балаларды тәрбиелеу мен оқыту бағдарламасы міндетті түрде күнделікті дағдыларды қалыптастыруда жүйелі сабақтарды қамтуы керек. Интернатта тәрбиеленетін балалар, отбасында өсіп келе жатқан балалар сияқты, негізгі тағамдарды қалай дайындау керек, өздері тұратын бөлмеге заттарды ретке келтіру, киімдерді кішігірім жөндеу және т.б. Бұл тәжірибе неғұрлым жүйелі болса, соғұрлым балалар өмірде қажет болатын өзін-өзі күту дағдыларын күштірек үйренеді.
4-қадам
Балалар үйінде тәрбиеленген жетімдер ақшамен ерекше «қарым-қатынаста» болады. Ересектердің еңбегі мен сол үшін алатын материалдық сыйақысы және соның салдарынан отбасының өмір сүру жағдайлары арасындағы тікелей байланысты көрмей, жетімдер ақшаның шынайы құнын түсінбейді, қаражат бөлу мүмкіндігіне ие емес әр түрлі қажеттіліктер үшін, сондай-ақ жұмыс туралы әлсіз идея. Жетім жасөспірімдермен жұмыс жасайтын адамдардың міндеті - өз тәрбиеленушілерін ақша табу жолдарымен таныстырып қана қоймай, оларды ұтымды бөлу принциптерімен де таныстыру.
5-қадам
Әлеуметтік бейімделу балалар үйі түлектерінің одан әрі сәтті өмір сүруі үшін де маңызды. Интернатта тәрбиеленген баланың отбасында тұратын баладан өзінің психо-эмоционалды дамуымен ерекшеленеді: ол ақсақалдардың әлеуметтік рөлдерін (жұбайы, ата-анасы) қалай орындайтынын көрмейді, ол эмоционалды жабысу дағдысын нашар қалыптастырған және әр түрлі өмірлік жағдайларға барабар эмоционалды жауап. Бұл, әсіресе, мекемедегі сәбилерден бастап балаларға қатысты. Жетім жасөспірімдерде психо-эмоционалды саланы қалыптастыру және түзету ерекше назар аударуды және арнайы мақсатты жұмысты қажет етеді.
6-қадам
Сонымен қатар, балалар үйінің түлектері балалар мекемесінен тысқары қоғам өмірі қалай «реттеледі» деген түсініксіз түсінікке ие. Күнделікті негізгі мәселелерді шешу үшін қай ұйымдарға жүгіну керектігін бағдарлау қиын: жәрдемақы мен субсидия алу, жұмысқа орналасу, баланы балабақшаға беру және т.б. Мәселе интернат-мектеп бітірушілерінің байланыс шеңберінің шектеулі болуымен шиеленісе түседі: әдетте, олар балалар үйіндегі жолдастарымен, осы мәселелер бойынша тәжірибесіз сөйлесуді жалғастырады.
7-қадам
Жетім жасөспірімдердің әлеуметтік бейімделуіне қатысатын адамдардың міндеті - оларға ең болмағанда балалар үйінен шыққаннан кейін бірінші рет қажетті әлеуметтік-педагогикалық қолдау көрсету. Қоғамда ата-аналар жас адамға жұмысқа орналасуға, тұрғын үймен жабдықтауға, басқа да әлеуметтік мәселелерді шешуге көмектессе, қиын өмірлік жағдайда психологиялық қолдау көрсетсе, бұл қалыпты жағдай деп саналады. Жетімдер бұл қолдаудан айырылған: олардың көмек пен кеңес алу үшін жүгіне алатын жақын адамдары жоқ.
8-қадам
Бұл дегеніміз, мұндай функцияны әлеуметтік қызметтер қызметкерлері қабылдауы керек. Балалар үйінің түлектеріне арналған оңалту орталықтары қажет. Мұндай орталықтардың қызметкерлері жеткіншекке балалар үйінен шыққаннан кейін қоғамдағы өмірге бейімделу кезеңінде оған кем дегенде ішінара қолдау көрсетеді.
